बालेनको गोप्य ठेगाना! यहाँ भेटिन्छन्, साथीहरूसँग रमाइलो गर्छन् र कहिलेकाहीं मदिरापान पनि
बालेन्द्र शाह, जसलाई प्राय: बालेन भनेर चिनिन्छ, २०२२ मा काठमाडौं नगर प्रमुखको निर्वाचनमा विजयी भएपछि उनी प्रति जनताको ठूलो आशा रहेको थियो। प्रारम्भिक उत्साहसँगै उनको विजयलाई परम्परागत राजनीतिमा क्रान्तिकारी परिवर्तनको रूपमा लिइएको थियो। तर, समयसँगै बालेनको छविमा नकारात्मकता थपिदै गयो। फुटपाथ व्यापारीहरू, स्थानीय बासिन्दा, र विभिन्न समूहहरूसँगको उनको टकरावले जनतामा निराशा फैलायो। उनका विवादास्पद निर्णयहरू, जस्तै अवैध संरचनाहरू हटाउने र राजनीतिक दलहरूसँगको टकरावले उनको लोकप्रियता घटायो। साथै, बालेनको कार्यालयमा अनुपस्थिति र मित्रहरूसँग समय बिताउने आरोपले पनि उनको आलोचना थप गरायो। नागरिकहरूले बालेनलाई अब एक विवादास्पद र टाढाको नेताका रूपमा हेर्न थालेका छन्, जसले एकपटक आशा जगाएका थिए।
बालेन्द्र शाह, प्रायः बालेनको नामले प्रख्यात, १३ मे २०२२ मा सम्पन्न काठमाडौं नगर प्रमुखको निर्वाचनमा विजयी भएका थिए। उनको यो विजयलाई राजधानीको राजनीतिक इतिहासमा एक क्रान्तिकारी परिवर्तनको रूपमा चित्रण गरियो। पेशाले संरचनात्मक इन्जिनियर तथा आकर्षक र लोकप्रिय व्यक्तित्व भएका बालेनले काठमाडौंका बासिन्दाहरूको मन जित्न सफल भए, जसले देशभर नयाँ आशा जागृत गर्यो। बालेनको जितले परम्परागत राजनीतिक दलहरूप्रतिको निराशाबाट जनतामा नयाँ बिहानको संकेत दिएको थियो।
तर, बालेनको विजयपछि छिट्टै नै उनको छविमा नकारात्मकता देखिन थाल्यो। नयाँ मेयरप्रतिको प्रारम्भिक उत्साह विवादमा परिणत हुन थाल्यो, हिमालयन टिभीका एक पत्रकारसँग असभ्य व्यवहार गरेको आरोपले विवादको सुरुवात गर्यो। त्यसपछि फुटपाथ व्यापारी, सुकुम्बासी बस्तीबासी, कबाडी पसल मालिक, नयाँ सडक र दरबार मार्गका व्यापारी तथा नदी किनारका घरधनीहरूसँग बालेनको सम्बन्ध थप तनावपूर्ण बन्दै गयो। यी समूहहरूले बालेनलाई सुरुमा आफ्नो पक्षमा उभिन्छन् भन्ने आशा गरेका थिए, तर चाँडै नै ती अपेक्षाहरू निराशामा परिणत भए। आशाको ज्योति भय र निराशामा बदलिन थाल्यो।
बालेनलाई काठमाडौंका नागरिकहरूले परम्परागत राजनीतिक दलहरूप्रतिको असन्तुष्टिका कारण अँगालेका थिए। तर अवैध संरचनाहरू हटाउने अभियानले साना व्यापारीहरूको जीविका प्रभावित गर्यो, जसले गर्दा बालेन व्यापक आलोचनाको पात्र बने। फोहोर व्यवस्थापनमा असफलताको विरोधमा बालेनले माओवादी पार्टीको कार्यालयमा फोहोर फाल्न आदेश दिए, जसले राजनीतिक तनावलाई चर्कायो। बालेनको धम्कीपूर्ण भनाइ, जसमा संघीय सरकारले सहयोग नगरे सिंहदरबार जलाउने कुरा गरेका थिए, समाजमा भय र आतंकको वातावरण सिर्जना गर्यो।
सडक विभागसँगको टकराव चरमोत्कर्षमा पुग्यो, जहाँ उनले विभागको गेटमा फोहोर फाल्न लगाए। फेसबुकले बालेनका स्टाटसहरू सेन्सर गरेको आरोपले उनको संघीय सरकारसँगको सम्बन्धमा थप दरार ल्यायो, र उनका समर्थकहरूले फेसबुकविरुद्ध 'अनफलो' अभियान सञ्चालन गरे। बालश्रमको मुद्दामा सांसद रेखा शर्मासँगको मतभेदले बालेनलाई थप एक्ल्यायो। परम्परागत सम्पदास्थलहरूको संरक्षणमा गरिएको हस्तक्षेपले पनि काठमाडौंको सांस्कृतिक पहिचान संकटमा परेको आरोप उनलाई लाग्न थाल्यो।
सबैभन्दा विवादास्पद कार्यहरूमध्ये एक भनेको बालेनको कार्यालयमा राखिएको ‘ग्रेटर नेपाल’ नक्सा थियो, जसले भारतसँगको कूटनीतिक सम्बन्धमा चिसोपन ल्यायो। धेरैले यसलाई अनावश्यक रूपमा संवेदनशील विषयमा हस्तक्षेप गरेको ठाने। बालेनको आक्रामक शैलीले केवल राजनीतिक नेताहरू मात्र होइन, सामान्य नागरिकहरूलाई पनि उनीबाट टाढा पुर्यायो।
फुटपाथका साना व्यापारीहरूलाई हटाउने निर्णयले केहीले सार्वजनिक स्थल सफा भएकोमा सकारात्मक प्रतिक्रिया दिए पनि, धेरैले आफ्नो जीविका गुमाएकोमा विरोध गरे। काठमाडौं जिल्ला अदालतको भवनको आलोचना गर्दा न्यायपालिकासँग उनको सम्बन्ध थप बिग्रियो। बालेनको नीति र कार्यहरू प्रारम्भमा सुधारको संकेत दिए पनि, पछिल्लो समयमा ती निर्णयहरू विभाजनकारी र अविचारी रूपमा लिइएका छन्।
बालेनले काठमाडौंका नागरिकहरूलाई ठूलो सेवा दिने वाचा गरेका भए पनि, अब उनलाई भेट्न गाह्रो हुन थालेको छ। गुनासो राख्न खोज्नेहरूले उनलाई कार्यालयमा नपाउने गुनासो गर्ने गरेका छन्। बरु, बालेनले आफ्नो समय विदेशी उच्च पदस्थ व्यक्तिहरूसँग र आफ्ना नजिकका साथीहरूसँग बिताउने गरेका छन्। स्रोतका अनुसार, बालेन प्रायः कीर्तिपुरको सस त्व रेस्टुरेन्ट र सगल टोल-५ मा रहेको छैमले रिसोर्टमा समय बिताउँछन्। सस त्वको वातावरण परम्परागत नेवारी सजावट र शान्त परिवेशको मिश्रण हो, जहाँ बालेनले नेवारी परिकार र पेय पदार्थहरू उपभोग गर्छन्। छैमले रिसोर्ट, हरियालीको बीचमा रहेको शान्त ठाउँ, बालेनको अर्को मनपर्ने स्थान हो। महँगो एसयूभीमा कीर्तिपुर जान बालेनले शान्त वातावरणमा रमाइलो गर्न रुचाउँछन्, र कहिलेकाहीं मदिरापान पनि गर्छन्। प्रायः उनी आफ्ना साथीहरू सुनील लम्साल र कुमार ब्यान्जनकारसँग भेटिन्छन्।
यद्यपि उनलाई कार्यालयमा भेट्न कठिन भएको छ, श्रोतहरूका अनुसार उनलाई भेट्न चाहनेहरूले सस त्व र छैमले रिसोर्टमा भेट्न सक्नेछन्, जहाँ उनी प्रायः समय बिताउँछन्।
समय बित्दै जाँदा, बालेनका नजिकका सहयोगीहरू, जस्तै मेट्रो प्रहरी प्रमुख राजु पाण्डे र भूपदेव शाह, पनि अनियमितता, अक्षमता र जनताप्रति असभ्य व्यवहारका कारण आलोचनामा परेका छन्। एकपटक आशावादी रहेका काठमाडौंका नागरिकहरूले अब बालेनलाई टाढा र निरंकुश शैलीका नेताका रूपमा हेरिरहेका छन्। परिवर्तनको वाचा गरेका बालेनको छवि अब निराशाको प्रतीक बनेको छ।
बालेन्द्र शाह
