शनिबार बिहानैदेखि मन्दिर र घरआँगनमा तेलको दीयो र कालो तिल चढाउने भक्तहरूको भीड लाग्ने दिन। हिन्दू संस्कृतिमा शनिबारलाई शनि देवको दिन मानिन्छ, जसलाई नवग्रहमध्ये एक प्रमुख ग्रह शनि अर्थात् शनि देवको पूजा गर्ने अवसरका रूपमा लिइन्छ। शनि देवलाई कर्म, अनुशासन, न्याय र प्रतिफलका देवता मानिने भएकाले शनिबारको विशेष आराधनाले सामाजिक र धार्मिक दुवै अर्थ बोकेको हुन्छ।

धार्मिक विश्वासअनुसार, शनि ग्रहको प्रभाव अशुभ हुने अवस्थामा शनिको पूजा आराधनाले त्यसलाई न्यून गर्ने मान्यता छ। विशेष गरी शनि दशा वा साढे सातिको प्रभाव परेको मानिनेहरूले शनिबारको दिनमा सरसफाइ, दान र पूजा गर्ने चलन पुरानो परम्पराको निरन्तरता हो। भक्तजनहरूले शनिवासरमा सरसफाइका साथ दीयो बाल्ने, कालो तिल अर्पण गर्ने, र शनि चालीसा वा हनुमान चालीसा पाठ गर्ने गर्दछन्। पण्डित र आचार्यहरूले यस दिनको महत्त्वलाई केवल व्यक्तिगत भाग्यसँग नभई सामाजिक अनुशासन र न्यायको प्रतीकका रूपमा पनि व्याख्या गर्छन्।

एक संस्कृतिविद् भने, “शनि देवको पूजा केवल ग्रह शान्तिको लागि होइन, यसले कर्ममा आस्था र न्यायमा विश्वास जगाउने शक्तिशाली सन्देश दिन्छ।” शनिको पूजा गर्नेहरूका लागि शनिबार आस्था र डर दुवै मिसिएको दिन मानिन्छ — आस्था, किनकि यो दिनलाई न्याय र कर्मप्रतिको श्रद्धा जगाउने अवसरका रूपमा लिइन्छ; र डर, किनकि शनिको कठोर दृष्टिले पाप र अनुशासनहीनतामा कडाइले प्रतिफल दिने विश्वास रहिआएको छ। भक्तहरूले तेलको दीयो बाल्दा आफ्नो जीवनलाई अनुशासनमा बाँध्ने र कर्ममा अडिग रहने संकल्प गरेको व्याख्या गर्ने गरिएको छ।

आज पनि विभिन्न मठमन्दिरदेखि सामान्य घरपरिवारसम्म शनिबारलाई शनि देवप्रति आस्था व्यक्त गर्ने दिनको रूपमा मनाइन्छ। तेलको दीयो र तिल चढाउने साधारण अभ्यास देख्दा पनि समाजमा न्याय, अनुशासन र कर्मको मूलभूत महत्त्वलाई बिर्सन नहुने चेतावनी प्रत्यक्ष हुन्छ। शनिबारको धार्मिक परम्परा केवल पुरानो संस्कार होइन, आजको सामाजिक जीवनमा पनि अनुशासन र प्रतिफलको सन्देश दिने संस्कार बनेको छ।