अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुसँग सहमतिमा गाजा युद्ध अन्त्य गर्ने उद्देश्यले २० बुँदे प्रस्ताव सार्वजनिक गर्नुभएको छ। उक्त योजनाले बाँकी रहेका बन्धकहरूको तत्काल रिहाइ र इजरायल–हमासबीचको संघर्षलाई दीर्घकालीन शान्तिमा परिणत गर्ने लक्ष्य लिएको छ।

ह्वाइट हाउसले जानकारी दिएअनुसार योजना कतारका प्रधानमन्त्री र इजिप्टका गुप्तचर प्रमुखमार्फत हमासलाई पठाइएको छ। हमासका वार्ताकारहरूले यसलाई “राम्रो विश्वासका साथ” अध्ययन गरिरहेको बताएका छन्। इजिप्ट, जोर्डन, इन्डोनेसिया, पाकिस्तान, टर्की, कतार, साउदी अरेबिया र संयुक्त अरब इमिरेट्सले संयुक्त वक्तव्य जारी गर्दै ट्रम्पको पहललाई स्वागत गरेका छन्। कब्जा गरिएको पश्चिम किनारमा रहेको प्यालेस्टिनी प्राधिकरणले पनि समर्थन जनाएको छ।

योजना अनुसार इजरायलले स्वीकृति दिएलगत्तै ७२ घण्टाभित्र हमासले सबै बन्धकहरू मुक्त गर्नुपर्नेछ, जसको सट्टामा इजरायलले सयौँ प्यालेस्टिनी कैदी—including आजीवन कारावास भोगिरहेका कैदीहरू—रिहा गर्नेछ। साथै, बन्धक मुक्त भएपछि शान्तिपूर्ण सहअस्तित्वमा प्रतिबद्ध हमास सदस्यलाई आममाफी दिने र गाजा छोड्न चाहनेलाई सुरक्षित मार्ग उपलब्ध गराउने व्यवस्था गरिएको छ।

तर प्रस्तावमा प्यालेस्टिनी राज्यको स्पष्ट खाका उल्लेख नभएको र हमासको निःशस्त्रीकरणलाई अघिल्ला वार्तामा झैँ कडा शर्तका रूपमा राखिएको भन्दै आलोचना उठेको छ। यसअघि पनि हमासले शासनबाट पछि हट्ने सहमति जनाए तापनि निःशस्त्रीकरण अस्वीकार गरेको थियो।

प्रधानमन्त्री नेतान्याहुले योजना अस्वीकार भएमा इजरायल आफैं निर्णायक कार्यवाहीमा जाने चेतावनी दिएका छन्। सोही क्रममा उनले हालै कतारमा भएको इजरायली आक्रमणप्रति खेद व्यक्त गर्दै कतारी नेतृत्वसँग सम्बन्ध सुधार्ने संकेत गरेका छन्। ह्वाइट हाउसका अनुसार कतारी प्रधानमन्त्रीले नेतान्याहुको माफी स्वीकार गरेका छन्, तर इजरायलका अति–दक्षिणपन्थी नेताहरूले उक्त आक्रमणलाई “न्यायपूर्ण र नैतिक” बताउँदै समर्थन जनाएका छन्।

ट्रम्पले हाल हमासलाई विगतको तुलनामा कमजोर भएको दाबी गर्दै अब सम्झौता अस्वीकार गर्ने विकल्प नरहेको बताएका छन्। यदि योजना असफल भए अमेरिकी प्रशासनले इजरायली कारबाहीलाई “पूर्ण समर्थन” गर्ने चेतावनीसमेत उनले दिएका छन्।

यसबीच, नेतान्याहु सरकारभित्रै पनि दबाब बढिरहेको छ, किनकि उनका गठबन्धन साझेदारहरू पूर्ण उन्मूलनको माग गरिरहेका छन्। इजरायलका अनुसार हाल ४८ जना बन्धक अझै कब्जामा छन्, जसमा २० जना जीवित रहेको विश्वास गरिएको छ।

गत हप्ता न्यूयोर्कमा भएको संयुक्त राष्ट्र महासभाको साइडलाइनमा ट्रम्पले विभिन्न अरब तथा इस्लामिक नेतासँग छलफल गर्दै यसलाई मध्यपूर्वमा “शान्ति र समृद्धिको नयाँ युग” सुरू गर्ने अवसरका रूपमा चित्रण गरेका थिए। उनका शब्दमा, “प्यालेस्टिनीहरूलाई आफ्नो भाग्यको जिम्मेवारी लिन समय आएको छ, र हामीले अब त्यो अवसर दिइरहेका छौँ।”

यो प्रस्तावलाई क्षेत्रीय शक्ति समीकरण मात्र होइन, नेतान्याहुको आन्तरिक राजनीतिक संकट र ट्रम्पको व्यक्तिगत राजनीतिक भविष्यसँग पनि गाँसिएको रूपमा हेरिएको छ।