मेयर बालेन शाहका १२ ठूला विवाद: सिंहदरबार जलाउने धम्कीदेखि ‘ग्रेटर नेपाल’ को नक्सासम्म!
काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयर बालेन्द्र शाह (बालेन शाह) निर्वाचित भएदेखि नै विवादको केन्द्रमा छन्। आफ्ना आक्रामक कदम, सिधा शैली, र जनताका मुद्दामा चासो राख्ने कारणले उनले जनताको ध्यान तानेका छन्। यहाँ उनका नेतृत्वकालमा देखा परेका १२ ठूला विवादहरू सूचीबद्ध छन्, जसले काठमाडौंको प्रशासनमा तरंग मात्र ल्याएन, राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय तहमा पनि चर्चाको विषय बने।
१२ ठूला विवादहरूको विस्तृत व्याख्या:
१. डोजर अभियान र विध्वंस विवाद:
बालेनले अवैध संरचनाहरू हटाउन डोजर प्रयोग गर्दा व्यापक जनआक्रोश उब्जायो। उनले अवैध रूपमा निर्माण भएका घर र पसलहरू भत्काउन आदेश दिए, जसले खासगरी साना व्यवसायीहरूलाई ठूलो आर्थिक झट्का दियो। यो कदमले उनलाई कठोर र असंवेदनशील मेयरको रूपमा चिनायो।
२. राजनीतिक दलको कार्यालयमा फोहोर फाल्ने विवाद:
काठमाडौंको फोहोर व्यवस्थापनलाई लिएर देखिएको समस्या समाधान गर्न, बालेनले माओवादी पार्टीको कार्यालयमा फोहोर थुपार्न आदेश दिए। यो कदमलाई सरकारविरुद्धको सन्देशको रूपमा लिइयो, जसले धेरैको समर्थन पाए पनि राजनीतिक द्वन्द्व चर्कियो।
३. सिंहदरबार जलाउने अभिव्यक्ति:
संघीय सरकारले काठमाडौंलाई सहयोग नगरे आफू सिंहदरबार जलाउने धम्की बालेनले दिएपछि, उनको यो अभिव्यक्तिलाई धेरैले गैरजिम्मेवार र अत्यधिक उत्तेजक भने। यसले केन्द्रीय सरकारसँग उनको टकरावलाई थप गहिरो बनायो।
४. सडक विभागसँगको विवाद:
काठमाडौंको सडक मर्मत नहुनुमा असन्तुष्टि जनाउँदै बालेनले सडक विभागको गेटमा फोहोर थुपारेर विरोध प्रदर्शन गरे। कतिपयले यसलाई नाटकीय कदम भने भने अरूले यसलाई साहसी कदमको रूपमा समर्थन गरे।
५. संघीय सरकारसँगको असहमति:
संघीय सरकार र बालेन शाहबीचको असहमति निरन्तर रहेको छ। फोहोर व्यवस्थापनदेखि शहरी विकासका मुद्दामा संघीय सरकारलाई बेवास्ता गरेको आरोप लगाउँदै बालेनले बारम्बार असन्तोष प्रकट गरेका छन्।
६. फेसबुक स्टाटस हटाउने विवाद:
फेसबुकमा आफ्नो आलोचनात्मक स्टाटस हटाइएको भन्दै बालेनले सरकारमाथि गम्भीर आरोप लगाए। यसपछि बालेन समर्थकहरूले सामाजिक सञ्जालमा अनफलो अभियान सुरु गरे, जसले बालेन र सरकारबीचको द्वन्द्वलाई थप बलियो बनायो।
७. बालश्रम विवादको ह्यान्डलिङ:
सांसद रेखा शर्मामाथि बालश्रमको आरोप लाग्दा, बालेनले आक्रामक रूपमा यसलाई लिएर खुल्ला आलोचना गरे। यो कदमले उनलाई ठूला राजनीतिक व्यक्तिहरूसँग टक्करमा ल्यायो र राजनीतिक माहोललाई थप ततायो।
८. सांस्कृतिक विवादहरू:
बालेनले काठमाडौंका परम्परागत सम्पदा र सांस्कृतिक स्थलहरूमा परिवर्तन गर्ने योजना ल्याउँदा आलोचना खेपे। केहीले उनलाई ऐतिहासिक सम्पदामा अनावश्यक हेरफेर गरेर काठमाडौंको सांस्कृतिक पहिचान बिगार्न खोजेको आरोप लगाए।
९. नातावादको आरोप:
बालेनको प्रशासनमा केही पदाधिकारी नियुक्तिमा नातावादको आरोप लाग्यो। यसले प्रशासनिक निष्पक्षतामाथि प्रश्न उठाएपछि उनको नेतृत्वमाथि आलोचना हुन थाल्यो।
१०. फुटपाथ पसल हटाउने विवाद:
काठमाडौंका फुटपाथमा रहेका साना व्यापारीहरूलाई हटाउन बालेनले कडा कदम चाल्दा, ती व्यापारीहरू प्रभावित भए। पैदलयात्रीहरूको सुविधाका लागि गरिएको यो कदमलाई कतिपयले स्वागत गरे पनि, साना व्यापारीहरूले आफ्नो जीविका गुमेको भन्दै विरोध जनाए।
११. काठमाडौं जिल्ला अदालत विवाद:
बालेनले काठमाडौं जिल्ला अदालतको भवन निर्माणमा देखिएका कमजोरी र अनियमितताबारे सार्वजनिक रूपमा प्रश्न उठाए। न्यायपालिका र भवन निर्माण प्रक्रियामाथि टिप्पणी गरेपछि यो विषयले न्याय क्षेत्रभित्रै पनि व्यापक चर्चा र विवाद निम्त्यायो।
१२. ग्रेटर नेपालको नक्सा राख्ने विवाद:
बालेन शाहले आफ्नो कार्यालयमा ‘ग्रेटर नेपाल’ को नक्सा राखेपछि अन्तर्राष्ट्रिय विवादमा तानिए। यो कदमले नेपालका सीमासम्बन्धी मुद्दामा चिन्ता ल्यायो। अन्तर्राष्ट्रिय मामिला स्थानीय सरकारको अधिकार क्षेत्रभित्र नपर्ने भए पनि, बालेनले यसरी नेपाल-भारतको सीमासम्बन्धी विवादमा आफूलाई तान्दा धेरैले उनलाई नेपाल–भारत कूटनीतिमा हस्तक्षेप गरेको आरोप लगाए। यो कदमले नेपाल र भारतका राजनीतिक वृत्तमा चर्चा र विवाद उत्पन्न गरायो।
निष्कर्ष:
बालेन शाहको कार्यकाल सुरुदेखि नै विवादास्पद रहँदै आएको छ। उनलाई कतिपयले साहसी, सिधा र जनताको पक्षमा बोल्ने नेता मान्छन् भने अरूले उनलाई अनावश्यक विवाद निम्त्याउने र गैर-जिम्मेवार नेताका रूपमा हेर्छन्। यी विवादहरूले बालेनलाई काठमाडौंको राजनीतिक परिदृश्यमा अझ बढी चर्चामा ल्याए पनि, यस्ता विवादहरूले उनको भविष्यको राजनीतिक यात्रामा के प्रभाव पार्ने हो, त्यो भने हेर्न बाँकी छ।
बालेन्द्र शाह
