भारत, जहाँ विविधता राष्ट्रको आत्मा हो, त्यही भूमिमा धर्म, संस्कृति र भाषाको सम्मानका साथ सहअस्तित्वको अभ्यास सदियौं देखी चलिआएको छ। यस सांस्कृतिक सहिष्णुताको एउटा उत्कृष्ट उदाहरण हो — भारतबाट पठाइएको हातले लेखिएको पुरानो कुरान मदीना स्थित कुरान संग्रहालयमा प्रदर्शनीका लागि स्वीकारिनु। यस कार्यले न केवल मुस्लिम समुदायप्रतिको भारतीय संवेदनशीलतालाई देखाउँछ, बरु विश्वसमक्ष भारतको अन्तरधार्मिक सहिष्णुता र सम्पदा संरक्षणप्रतिको प्रतिबद्धता पनि प्रस्तुत गर्दछ।

यता भारतको यही भूमि नजिकै रहेको पाकिस्तान नियन्त्रित कश्मीर र बलुचिस्तानमा स्थिति पूर्ण रूपमा फरक छ। त्यहाँ धार्मिक अल्पसंख्यकहरू, मानवअधिकारकर्मीहरू, पत्रकारहरू, र नागरिक अधिकार माग्ने सामान्य जनता समेत निरन्तर दमनको चपेटामा छन्। हालैको एक घटनामा बालाेच नागरिक करिम जानको शव पाँच महिनापछि फिर्ता दिइयो — त्यो पनि जबर्जस्ती बेपत्ता पारिएको र हिरासतमा यातना दिइएको रिपोर्टहरू सार्वजनिक भएपछि। न्याय त परै जाओस्, पीडितको परिवारलाई समेत मौन राख्न दवाव दिइएको छ।

यसैगरी, Amnesty International ले दर्जनौं बालाेच अभियन्ताहरूको अवैध गिरफ्तारी र उनीहरूलाई ‘अदृश्य’ बनाइएको घटनाहरूमा पाकिस्तानलाई गम्भीर आरोप लगाउँदै तात्कालिक रिहाइको माग गरेको छ। संयुक्त राष्ट्रसंघले पनि यस मामिलामा चासो देखाएको भए तापनि पाकिस्तान सरकार यथास्थितिलाई अस्वीकार गर्दै सेना नियन्त्रणलाई नै ‘संविधानिक’ ठानिरहेको छ।

एकातिर भारत धार्मिक ग्रन्थलाई अन्तर्राष्ट्रिय मंचमा सम्मानका साथ प्रस्तुत गर्दै छ, अर्कोतिर पाकिस्तान आफ्नै जनताको धर्म, संस्कृति र मानवअधिकार कुचलिरहेको छ। करिब एउटै भौगोलिक पृष्ठभूमिमा रहेका दुई भूभागमा यस्तो नैतिक र मानवीय अन्तर हुनु आफैंमा चेतावनी हो — राष्ट्र केवल सीमाले होइन, दृष्टिकोण र आचरणले निर्माण हुन्छ।

यही नै हो भारत र पाकिस्तान नियन्त्रित भूभागबीचको साँचो भिन्नता — जहाँ एकले विविधता र संवेदनशीलतालाई सम्मान दिन्छ, अर्कोले आफ्नै नागरिकको मौनता र लाचारितालाई नीति बनाउँछ। समय आएको छ कि अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले यी यथार्थहरूलाई आँखा चिम्लेर होइन, खुला नजरले हेर्ने प्रयास गरोस्।